Sa Pa, Lào Cai

 

Chuyến du hành tỉnh Lào Cai tháng 5 năm 2013 kết thúc sau lần viếng thăm phiên chợ tại thị trấn Bắc Hà, kéo dài 2 ngày và 1 đêm ngủ lại (tối hôm đó người viết lên xe lửa về Hà Nội).

Tháng 9 năm 2011 nhân dịp có 2 vợ chồng người em đồng hành, người viết cũng đã đến Lào Cai, lần đó đích đến là thành phố du lịch nghỉ mát Sa Pa. Chuyến đi là tour du lịch mua "trọn gói" ghép nhóm chừng 15, 20 người, xe lửa lên về là 2 đêm, 1 đêm ngủ lại khách sạn tại Sa Pa và gần trọn 2 ngày thăm thú tại chổ, vị chi là 3 đêm 2 ngày.

Xin gom du ký này vào loạt bài về tỉnh Lào Cai cho liền mạch và bạn đọc dễ hình dung, liên kết không gian 2 nơi Bắc Hà và Sa Pa. Thời gian là gần 2 năm trước chuyến đi Bắc Hà nhưng phong cảnh và hiện tình Sa Pa không có gì thay đổi.

'Tour du lich trọn gói' là họ dịch từ 'package deal' tiếng Anh, mình trả tiền cho 1 chi nhánh tour du lịch có khắp nơi nào có du khách đặc biệt là du khách nước ngoài, thường các khách sạn đều có 1 bàn tiếp thị và bán vé. Khách mua tour sẽ được ghép đi chung chuyến xe du ngoạn nếu là đi xe hay tàu cũng thế với người khác dưới sự hướng dẫn của 1 tour guide. Có thề chọn đi với tốp du khách nước ngoài ("Tây") hay người trong nước, hay hỗn hợp. Mua tour trọn gói sẽ trả tiền di chuyển (xe, tàu, máy bay) cọng tiền khách sạn, 3 buỗi ăn trong 1 giá, mình khỏi lo gì nữa, chỉ có mặt tại hotel đúng giờ cho họ đến đón. Nói chung là có nhiều lựa chọn và giá cá cạnh tranh rất hợp lý. Phục vụ (service) khá tin cậy và chu đáo các tour nói chung coi trọng khách hàng và giữ giờ giấc và lịch trình rất đúng đắn. Lý do có thể là trong thời buổi Internet người tiêu thụ có thể lên mạng và cho điểm các dịch vụ và nơi kinh doanh, và nghề du lịch là tùy thuộc vào sự giới thiệu và tiếng tăm rất nhiều. Điển hình là trang mạng Lonely Planet. Các dịch vụ đều biết và xử dụng mạng khá kheo léo, bạn có thể vào các trang mà biết khá nhiều, so sánh dịch vụ và đặt vé đặt phòng nếu muốn đi tự túc. Tại Hà Nội cũng đã có nhiều đại học có khóa  giáo dục đào tạo về kinh doanh du lịch.

Thành phố Lao Cai nằm bên Sông Hồng, thị trấn Sa Pa là bên hữu ngạn phía Tây Bắc của thành phố trên 1 khu đồi núi khá cao, lên bằng 1 con đường đèo rất dốc, xe hơi lên chừng 50 phút (35km). Thị trấn Bắc Hà thì bên tả ngạn Phía Bắc Đông Bắc, và muốn lên cũng phải đi 1 đường đèo và thời gian đi xe hơi chừng 3 tiếng mới đến (150km).

Hai nơi này đều là điểm đến du lịch "sinh thái", phong cảnh và trải nghiệm văn hóa các dân tộc thiểu số vùng cao. Như bạn đọc sẽ thấy sắc thái 2 miền rất khác nhau cũng như văn hóa các dân tộc bản địa.
Sa Pa được người Pháp khám phá  từ 1909 , thực sự khám phá chứ không phải chiếm đóng như 1 vùng của Việt Nam đã được khai phá trước, và đã được thiết kế như 1 thành phố nghỉ mát, xây trên 1 vị trí có nhiều ưu điểm về phong cảnh, nhiều địa điểm vọng cảnh từ những biệt thự an dưỡng, thư giãn. Bắc Hà chỉ là 1 khu dân cư không có mục đích du lịch từ ban đầu, nay mới được chú ý như 1 nơi có thể đến để trải nghiệm văn hóa miền cao.

Sa Pa là 1 thị trấn do người Pháp xây dựng để làm trạm nghỉ mát trên núi vao đầu những năm 1920, mùa nóng ở Hà Nội rất oi bức và ẩm thấp có chổ thoát lên miền cao khí hậu ôn đới. Cao là rất cao, cao độ thị trấn là 1500 mét, khoãng 5000 bộ Anh, đối với người vùng thấp sẽ thấy ảnh hưởng khi đi bộ nhất là thị trấn và vùng lân cận mà du khách sẽ đi thăm là vùng đồi núi có nhiều dốc dài. Bạn đọc tránh đi vào mùa đông nếu không thích khí hậu lạnh và tuyết. Tuyết ở đây có thể rơi như ở 1 vùng ôn đới và có lúc bao phủ núi non có thể đẹp nếu bạn thích cảnh tuyết nhưng sẽ ảnh hưởng du lịch tham quan dã ngoại.
Sa Pa cũng là điểm căn cứ để hành trình bằng bộ lên đỉnh Fansipan là đỉnh cao nhất 3 nước Đông Dương gọi là Nóc Nhà Đông Dương ở cao độ 3140 mét. Từ thị trấn có thể nhìn lên thấy vào ngày không có mây.

Ngay từ hotel tại thị trấn bạn đã có thể nhìn thấy cảnh quan như thế này.

Tường trình về chuyến đi này. Như vừa nói chúng tôi chỉ cần ra phố Hà Nội, vào một nơi để bản rao bán tour và chọn 1 tour vừa túi tiền và thời gian, trả tiền trước. Sau đó nhận 2 vé xe lửa đi về và chỉ dẫn cùng số phone. Đúng giờ vào buổi tối đến ga Hà Nội và gọi phone gặp người liên lạc tại đó, họ chỉ dẫn lên tàu và chia tay. Vé tàu giường nằm, một phòng có 4 giường đủ rộng rãi có máy lạnh, giường nệm và drap gối sạch mới và vệ sinh. Đi đường 1 trong những thích thú là làm quen với người lạ, người quốc nội hay từ 1 quốc gia xa xôi nào đến, các bạn đừng bao giờ bỏ qua cơ hội.

Đi xe lửa khi nào cũng là 1 trải nghiệm rất đặc biệt, nhất là trạm và nhà ga, bạn đọc hãy ít nhất 1 lần thử xem, sẽ nhớ suốt đời kỷ niệm đặc biệt đó.

Một điều cơ bản cần phải nói là xe lửa và nói chung du lịch Việt Nam rất, phải nhấn mạnh là rất an toàn (an ninh), được dánh giá bởi CNN là sau Nhật, Singapore và Thái Lan mà thôi.

Đến ga Lào Cai vào buổi sáng sớm 1 ngày tháng 8 năm 2011. Cảnh sương mù dưới cơn mưa lất phất này y hệt như lần sau cũng đến giờ này 1 ngày vào tháng 5.

Một phương tiện khác cũng khá tiện nghi để du lịch Sa Pa là xe giường nằm đi ngày hay đêm. Có thể sẽ mau hơn nhưng không an toàn bằng hỏa xa.

Xe trung chuyển chờ tại trước nhà ga Lào Cai có lẽ cũng là bến xe đò. Các xe này chuyên hợp đồng với các tour, làm việc rất chính xác nhịp nhàng và chu đáo, dặn dò khách rất ân cần, có thông dịch lo tất cả bất đồng ngôn ngữ, Anh, Pháp, Trung, Nhật, Hàn v.v... nhưng chủ yếu chỉ cần tiếng Anh là cũng đủ.

Mỗi tốp đi chung tour tập trung đi 1 xe như thế này. Tour có người hướng dẫn cho mỗi toán, có số điện thoại liên lạc gặp mình tại nhà ga và chỉ đến số xe đậu chổ nào. Lúc này người trong 1 toán mới gặp mặt nhau vì khi đi thì ai nấy cứ dùng vé tàu lên toa giường ngủ của mình. Tour tổ chức rất chu đáo và khi nào mình cũng giữ nhiều số phone.

Đường lên Sa Pa từ thành phố Lào cai. Chỉ chừng 1 tiếng là tới vì khá gần (nhưng lên đốc khá đứng, đường đèo liên tục và xe chạy có khi hơi làm mình lo âu tí...)

Những năm 1960 Sa Pa là vùng kinh tế mới (ai có đi KTM rồi thì hiểu là vùng đày ải), đến lúc chiến tranh 1979 thì dân tốc người Kinh sơ tán toàn bộ, chỉ đến 1993 mới lại tái thiết và nay đã có đủ tiện nghi và khách sạn rất nhiều. Đi bụi và tự tổ chức, giữ phòng v.v... không khó và nếu có thì giờ thì có thể thú vị hơn.

Khách sạn chúng tôi đến mặt trước là đường nhưng là đa tầng, phía sau có nhiều tầng và bao lơn nhìn ra triền núi như các hình trên cho thấy. Số lớn các khách sạn trung bình cũng như vây, trừ 1 số phòng ngủ ba-lô tiết kiệm trong nội thành thị trấn.

Bạn đọc so sánh sắc phục các dân tộc ít người bên mạng này của tỉnh Lào Cai với hình ảnh huyện Bắc Hà. Bên này người Hmong gọi là Hmong Đen vì mặc đồ màu đen. Các sắc tộc bên này có Hmong, Yao, Dáy, Tày là đông nhất.

Tại khách sạn có bàn tiếp tân của các tour, du khách đến lấy tin tức của tour mình, giờ giấc du ngoạn tập thể, buỗi ăn, giờ xe đón đưa. Tất cả được thực hiện như chỉ dẫn lúc mua tour, không trở ngại gì. Các cô hướng dẫn viên người Hmong này đến nhận việc đưa các toán du khách đi du ngoạn bằng bộ vào các vùng phụ cận và các bản làng.

Các người này thì là bán dạo sản phẩm thủ công, mời mọc du khách rất dai, theo chân từng toán người ra khỏi các khách sạn mè nheo không bỏ cho đến khi nào chịu mua hàng của họ thôi. Khá bực mình nhưng mình cũng phải chấp nhận rằng phúc lợi nghành du lịch mang lại cho Sa Pa cũng phải có chia sẻ cho người thiếu thốn nhất, là chính họ, sống trong bản làng là những hạng mục du lịch. Nói cách khác, họ là cái mà du khách đến để xem!

Mời bạn đọc dạo 1 vòng phố Sa Pa. Thị trấn mang 1 sắc thái tân thời và "Âu Tây" hơn thị trấn Bắc Hà các bạn đã xem. Cho dù các kiếnn trúc cũ của Pháp để lại đã bị tàn phá trong chiến tranh giữa Pháp và Việt Minh và mới đây là chiến tranh Việt-Trung nhưng thiết kế căn bản cũng do người Pháp thời thuộc địa, giống như Đà Lạt.

Hai người này thuộc sắc tộc Yao Đỏ, đàn bà không để tóc và mang khăn đỏ. Sắc phục cũng khác người Hmong.

Sa Pa thực sự là phố núi, ít có đoạn đường nào dái hơn 1 trăm thước mà cùng 1 độ cao. Xuống dốc và leo dốc rất mệt với người từ miền đồng bằng nhất là vì tỷ lệ máu đỏ thấp và nồng độ oxygen loãng. Phải ở lại 1 tuần mới quen, máu mới có đủ hồng cầu.

Trong trung tâm thị trấn có nhiều con đường là bậc cấp. Cảm nhận gần giống Đà Lạt như người viết biết thời điểm những năm 1960 (thực tế là thành phố Đà Lạt thời đó cũng chỉ bằng thị trấn Sa Pa bây giờ, không lớn hơn.

Nhà thờ đá Sa Pa xây vào những năm 1930, con tồn tại sau khi phần lớn Sa Pa bị phá hủy trong chiến tranh Việt-Trung 1979.

Quàn trường dưới chân nhà thờ như 1 sân vận động. Nhìn thấy một số thanh niên tập dợt múa rồng nhân 1 ngày lễ sắp tới.

Cũng như tại thị trấn Bắc Hà, dân cư thị trấn Sa Pa và chủ nhân kinh doanh các thương vụ dịch vụ, khách sạn đều là người Kinh. Một số rất ít người dân tộc bản địa làm nhân công nhân viên. Hầu hết người dân tộc sống trong các bản làng bên ruộng nương của họ, và sự chênh lệch điều kiện ngày càng lớn rộng. Người thiểu số phải lên thị trấn, bu quanh du khách để kiếm thêm 1 ít thu nhập với sản phẩm thủ công của họ, và phải nói thằng là bản thân sự hiện hiện của họ (như 1 màu sắc địa phương). Do đó mình phải thông cảm sự hiện diện và phiền toái họ mang đến cho cuộc vui chơi của mình là người tốt số hơn họ. Mong người Kinh có sáng kiến giup họ hội nhập và hưởng được phúc lợi  do du lịch mang đến cho địa phương này, đồng thời giữ tánh độc lập và cá tính dân tộc. Nếu không về lâu về dài sẽ là 1 vấn nạn xã hội và chính trị không nhỏ.

Du lịch theo tour như người viết tốn kém trên dưới 100 mỹ kim 1 người (từ Hà Nội), trong tầm khả năng số lớn người trong nước có thì giờ và sở thích.

Các cảnh dưới đây chụp từ sân sau của khác sạn vào những thời điểm khác nhau. Nói chung buổi sáng thì sương mù, trưa thì nắng trong, chiều thì mát và có thể mưa. Phong cảnh từ thị trấn Sa Pa khá ngoạn mục, Đà Lạt ngay từ khi còn ít phát triển và dân số thấp cũng không thể so bằng.

Mark Zuckerberg và vợ Priscilla Chan (người Hoa lai Việt, cha mẹ vượt biên từ Viêt Nam khi cô còn nhỏ, định cư tại Mỹ) là người sáng lập Facebook, thông minh giàu có nhất nhì thế giới mà cũng đã tìm đến đây nghỉ mát và khám phá thì bạn đọc phải biết là địa danh này không phải là tồi. Nhiều người Việt còn mặc cảm nhược tiểu từ mấy trăm năm không nhận thức được rằng nước mình có nhiều kỳ quan cả thế giới ngưỡng mộ. Số rất lớn người Việt sính ngoại - ở ngay tại ngoại quốc lại còn nhiều hơn - suy ra còn khá u mê ở điểm này.

Lại một số người trong nước hở khi nào thấy cảnh đẹp thì bảo "giống bên Mỹ, giống bên Tây, giống bên Tàu, giống bên Nhật v.v..."! Tội nghiệp thay những người không có sỉ diện quốc gia. 

⏩ Nóc Nhà Đông Dương